Naprawdę myślisz, że bank jest Ci winien pieniądze? Sankcja kredytu darmowego – przeczytaj mój wpis i przekonaj się sam czy i jak możesz z niej skorzystać.
🟢 Co to jest sankcja kredytu darmowego? – To określenie opisujące mechanizm zawarty w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, pozwalający kredytobiorcy na spłatę kredytu bez odsetek i kosztów w przypadku naruszeń określonych wymagań stawianych umowie kredytowej. Wymagania te dzielą się na 3 grupy: obowiązki informacyjne, koszty, forma umowy.
🟢 Jakie są korzyści z zastosowania sankcji? – Kredyt spłacany jest bez kosztów i odsetek.
🟢 Jakie warunki musi spełniać kredyt, aby można było zastosować sankcję? – Umowa o kredyt musi zawierać naruszenia obowiązku informacyjnego – np. błędnie wyliczone RRSO, niejasne zasady zmiany oprocentowania; mieć nieprawidłową formę czynności (np. umowa nieutrwalona na trwałym nośniku); koszty pozaodsetkowe przekraczają limit maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu.
Co to jest sankcja kredytu darmowego?
W skrócie – kara dla firmy pożyczkowej (banku, parabanku) za to że złamały określone przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Jaka kara? Surowa! Po złożeniu kredytodawcy oświadczenia, konsument zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów.
O wszystkich szczegółach piszę zwięźle poniżej!
Wyrok TSUE z dnia 13 lutego 2025 roku w sprawie C‑472/23 Lexitor sp. z o.o
Czemu to aż tak ważny nagłówek w tematyce sankcji kredytu darmowego?
Popularne SKD jest wynikiem implementacji dyrektywy unijnej do polskiego porządku prawnego. W założeniu uregulowania prawne dot. kredytu konsumenckiego powinny być jednolite (zharmonizowane) w całej Unii Europejskiej. Stąd też, w razie wątpliwości, czy ustawodawca krajowy prawidłowo zaimplementował dyrektywę krajową ustawą lub też gdy nie jest jasne jak ją należy interpretować (a należy to robić zgodnie z dyrektywą) – sądy mogą zadać tzw. pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Tak też się stało w sprawie Lexitor przeciwko Alior Bank. Zagadnienie dotyczyło (w uproszczeniu) obliczania RRSO (rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania), zmian umowy przez bank w toku jej trwania i stopniowalności sankcji. Unijny Trybunał, w przełomowym wyroku z początku 2025 r. w sprawie przeciwko Alior Bank wyjaśnił, że
Fakt, iż umowa o kredyt wymienia pewną liczbę okoliczności uzasadniających zwiększenie opłat związanych z wykonaniem umowy, przy czym właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny konsument nie jest w stanie zweryfikować ich wystąpienia ani ich wpływu na te opłaty, stanowi naruszenie obowiązku informacyjnego ustanowionego w tym przepisie, o ile wskazanie to może podważyć możliwość dokonania przez tego konsumenta oceny zakresu jego zobowiązania.
Do tego możemy wyczytać, że odpowiedni art. dyrektywy o kredycie konsumenckim:
Nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które przewiduje – w przypadku naruszenia obowiązku informacyjnego nałożonego na kredytodawcę zgodnie z art. 10 ust. 2 tej dyrektywy – jednolitą sankcję polegającą na pozbawieniu kredytodawcy prawa do odsetek i opłat, niezależnie od indywidualnego stopnia wagi takiego naruszenia, o ile naruszenie to może podważyć możliwość oceny przez konsumenta zakresu jego zobowiązania.
Z czego wprost wynika wniosek, że tak często stosowane przez banki odesłanie do nieostrych kryteriów zmiany warunków umowy kredytowej – takich np. jak zmiana cen energii, kosztów obsługi transakcji, czy też do aktów prawnych, a wręcz aktów procesowych wyspecjalizowanych organów, uniemożliwia rozsądnemu i uważnemu konsumentowi przeprowadzenie oceny czy oszacowania, sytuacji w których koszty takie ulegną zmianie, jak też zakresu tych zmian!
Konsument nie jest w stanie zarówno w chwili zawarcia umowy, jak też w ramach jej wykonywania weryfikować potencjalnych i faktycznych mechanizmów zmian opłat.
TSUE wyraźnie wskazał, że zapisy takie stanowią naruszenie obowiązku informacyjnego:
Tymczasem w niniejszej sprawie, jak wynika z informacji przedstawionych przez sąd odsyłający i streszczonych w pkt 14 niniejszego wyroku, wydaje się, że warunki zmiany kosztów wykonania rozpatrywanej umowy zostały określone na podstawie wskaźników, które dla konsumenta są trudne do zweryfikowania zarówno przed zawarciem umowy, jak i w trakcie jej wykonywania. Chodzi tu bowiem w szczególności o zmienne wskaźniki ekonomiczne, w tym wskaźniki kontrolowane przez sam bank, a także wskaźniki opisane losowo, odzwierciedlające ewolucję prawną w szerokim znaczeniu.
Ponadto okoliczność, że wzrost opłat rozpatrywanych w postępowaniu głównym był ograniczony ilościowo, maksymalnie do 200 %, i czasowo, maksymalnie do czterech razy w roku, nie później niż sześć miesięcy po wystąpieniu warunku, nie może podważyć tego stwierdzenia.
Z uwagi na ogół powyższych rozważań na pytanie drugie trzeba odpowiedzieć, iż art. 10 ust. 2 lit. k) dyrektywy 2008/48 należy interpretować w ten sposób, że fakt, iż umowa o kredyt wymienia pewną liczbę okoliczności uzasadniających zwiększenie opłat związanych z wykonaniem umowy, przy czym właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny konsument nie jest w stanie zweryfikować ich wystąpienia ani ich wpływu na te opłaty, stanowi naruszenie obowiązku informacyjnego ustanowionego w tym przepisie, o ile wskazanie to może podważyć możliwość dokonania przez tego konsumenta oceny zakresu jego zobowiązania.
A co za tym idzie – otworzył konsumentom drogę do zastosowania sankcji!
Jakie są korzyści wynikające z zastosowania sankcji kredytu darmowego
Korzyści są jasno określone w przepisach. Konsument zwraca bankowi lub parabankowi sam kapitał pożyczki. Zapominamy o odsetkach, prowizji, opłatach przygotowawczych itp. Sankcją nie są objęte koszty ustanowienia zabezpieczenia (o ile występują). W praktyce kredytobiorca będzie zwracał kredyt w terminach określonych w umowie, jednakże bez całego “bagażu kosztowego”.
Kiedy można zastosować sankcję kredytu darmowego?
Przesłanki zastosowania sankcji określa art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Jest to niezrozumiała po pierwszym czytaniu litania przepisów których naruszenie daje prawo do zastosowania sankcji.
Grupując najpopularniejsze naruszenia możemy uprościć zrozumienie kwalifikacji do zastosowania sankcji, tj.
- naruszenie formy umowy;
- naruszenie obowiązków informacyjnych;
- zbyt duże koszty (pozaodsetkowe a w przypadku zwłoki również odsetki).
Poniżej opisuję wspomniane naruszenia:
Co to jest forma umowy?
W skrócie forma czynności prawnej w tym kontekście to tak naprawę “nośnik” naszej umowy kredytowej.
Ustawodawca zdecydował, że umowy o pożyczkę mają być sporządzone w formie pisemnej. Dyrektywa unijna mówi natomiast o trwałym nośniku (durable medium) – pdfy, pliki graficzne które nie są podatne na ingerencje (ale już nie – dostęp do portalu klienckiego gdzie np. mamy wyświetlaną podstronę w formacie html z treścią umowy).
W mojej ocenie jest tu “delikatna” niezgodność – forma pisemna to klasyczna wymiana podpisanych oświadczeń stron na nośniku fizycznym (na kartce papieru, skale, kawałku drewna), a trwały nośnik to np. niepodpisany przez nikogo pdf wysłany mailami między stronami.
Tym niemniej nie znam spraw gdzie sąd skutecznie zakwestionował umowę kredytową sporządzoną na trwałym nośniku – jeśli ktoś zna, chętnie poczytam uzasadnienie.
Co to jest naruszenie obowiązku informacyjnego?
Naruszenie obowiązku informacyjnego to braki w zakresie określonych informacji które umowa o kredyt powinna zawierać. Twoja umowa kredytowa musi zawierać prawidłowo określone:
- imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) oraz adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
- rodzaj kredytu;
- czas obowiązywania umowy;
- całkowitą kwotę kredytu;
- terminy i sposób wypłaty kredytu;
- stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
- rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;
- zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy, w tym informację o prawie, o którym mowa w art. 37 ust. 1; jeżeli w ramach kredytu stosuje się różne stopy oprocentowania dla różnych należności kredytodawcy, należy także podać kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet różnych należnych sald, dla których stosuje się różne stopy oprocentowania;
- informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie;
- roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;
- sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje;
- termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek zgodnie z rozdziałem 5, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym;
- prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę spłaty kredytu przed terminem;
- informację o prawie kredytodawcy do otrzymania prowizji za spłatę kredytu przed terminem i o sposobie jej ustalania, o ile takie prawo zastrzeżono w umowie.
Jak obliczyć zbyt duże koszty?
Wreszcie, warto policzyć czy pozaodsetkowe koszty kredytu nie są nadmiarowe. Jak to zrobić?
Art. 36a [Pozaodsetkowe koszty kredytu, obliczenie]
1. Maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu dla kredytów o okresie spłaty nie krótszym niż 30 dni oblicza się według wzoru:
MPKK = (K × 10%) + (K × n/R × 10%)
w którym poszczególne symbole oznaczają:
MPKK – maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,
K – całkowitą kwotę kredytu,
n – okres spłaty wyrażony w dniach,
R – liczbę dni w roku.
1a. Maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu dla kredytów o okresie spłaty krótszym niż 30 dni oblicza się według wzoru:
MPKK = K x 5%
w którym poszczególne symbole oznaczają:
MPKK – maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,
K – całkowitą kwotę kredytu.
2. Pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogą być wyższe od 45% całkowitej kwoty kredytu.
3. Pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu obliczoną w sposób określony w ust. 1-2.
Rekomenduję weryfikację czy na dzień zawierania umowy o kredyt obowiązywał powyższy wzór, czy też inny (przepisy zmieniały się w tym zakresie).
Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że przepisy antycovidowe wprowadziły tymczasowe zmiany w limicie maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu których w ustawie o kredycie nie znajdziemy (trzeba zerknąć w regulację antycovidową).
Darmowy kredyt – jakie kredyty kwalifikują się do sankcji?
Kredyt konsumencki – czyli jaki?
Kredyt konsumencki to kredyt do kwoty 255 550 PLN udzielany przez instytucję pożyczkową (bank, parabank) konsumentowi (czyli nie w zw. z działalnością gospodarczą). Cel kredytu nie jest istotny (czy to będzie gotówka, czy kredyt na samochód). Kredyt na remont mieszkania lub domu, o ile nie jest zabezpieczony hipoteką też jest kredytem konsumenckim – co więcej nie dotyczy go limit 255 550 PLN.
Jakie umowy uprawniają do skorzystania z sankcji kredytu darmowego?
Przykładowe umowę wskazuje ustawa, za umowę kredytu uważa się w szczególności:
- umowę pożyczki
- umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego;
- umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia;
- umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia;
- umowę o kredyt odnawialny.
Jakie umowy nie kwalifikują się do skorzystania z sankcji kredytu darmowego?
Wszelkie umowy gdzie po stronie pożyczkobiorcy nie występuje konsument – tj. osoba która dokonuje czynności poza związkiem ze swoją działalnością gospodarczą lub zawodową.
Dodatkowo poza zakresem ustawy, a co za tym idzie SKD są umowy zabezpieczone hipoteką (kredyty hipoteczne).
Sankcja kredytu darmowego – jakie banki?
Większość banku ma w swoich umowach naruszenia tzw. 7 (błędne RRSO z uwagi na kredytowanie prowizji) oraz 10 (niejasne zasady zmiany oprocentowania). Oczywiście każdą umowę należy indywidualnie ocenić, co więcej do naszej argumentacji trzeba przekonać też sąd.
Obecnie jest kilka spraw w TSUE m.in. w zakresie właśnie oceny czy kredytowana prowizja i sposób komunikowania tego w obliczaniu RRSO narusza obowiązek informacyjny.
Jakie warunki musi spełniać kredyt, by objęto go sankcją kredytu darmowego?
Umowa o kredyt musi mieć naruszenia o których mowa w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim.
Sankcja kredytu darmowego – jak z niej skorzystać?
Konsument powinien złożyć pisemne oświadczenie o zastosowaniu sankcji.
Rekomendujemy wskazanie uzasadnienia z którego wynika jakiego rodzaju naruszeń dopatrzyliśmy się w umowie. Oświadczenie należy złożyć w terminie roku od dnia wykonania umowy.
Jak złożyć wniosek o sankcję kredytu darmowego?
Najlepiej pisemnie – osobiście lub pocztą za potwierdzeniem odbioru na adres banku. Można rozważyć formę elektroniczną.
Sankcja kredytu darmowego – z jakimi kosztami wiąże się sprawa sądowa?
Na koszt sprawy składają się:
- wpis sądowy – 5% wartości przedmiotu sporu, ale nie więcej niż 1000 PLN
- opłata od pełnomocnictwa – 17 PLN
- wynagrodzenie prawnika – opłata wstępna; od 2000 do 5000 PLN
- opłata za stawiennictwo – 495 PLN
- wynagrodzenie za sukces – od 10 do maksymalnie 30% uzyskanych kwot;
- koszty sprawy odwoławczej.
W razie przegranej mogą pojawić się koszty tzw. zastępstwa procesowego płatne stronie wygrywającej. Tabele można znaleźć tutaj >>
Sankcja kredytu darmowego – najczęściej zadawane pytania:
Czy jest jakiś termin na skorzystanie z sankcji kredytu darmowego?
Tak! Rok od wykonania umowy. Jak rozumieć to określenie? Niektóre sądy wskazują, że jest to rok od wypłaty pożyczki (pogląd odosobniony). Bezpieczne zakreślenie terminu to rok od momentu wykonania obowiązków stron z umowy tj. spłaty kredytu (wtedy też można uznać umowę za wykonaną.
Ile czasu trwa sankcja kredytu darmowego?
Sprawa sądowa o zapłatę na podstawie złożonego oświadczenia o sankcji to zwykła sprawa cywilna. Zwykle trwa ok 2 lat.
Moja umowa zawiera błędy – co dalej? Czy mogę skorzystać z SKD?
Jeśli dopatrzyłaś/eś się naruszeń to jak najbardziej. Złóż oświadczenie do banku – wskaż w nim jakie to naruszenie i czekaj na odpowiedź. Jeśli będzie negatywna – zostaje Ci sąd. Nie rekomendujemy wstrzymywania się w takim wypadku z rozliczaniem części raty.
Bank wypowiedział moją umowę kredytową – czy mogę skorzystać z sankcji kredytu darmowego?
Jasne że tak – zastosowanie sankcji możliwe jest w terminie roku od wykonania umowy. Termin więc może jeszcze płynąć (przyjmując, że płynie od otrzymania środków) lub jeszcze nie zaczął płynąć (bo kredyt nie został spłacony).
Czy PKO uznaje sankcję kredytu darmowego?
Zależy od podstawy zastosowania sankcji. Na podstawie rozległego doświadczenia mogę stwierdzić, że raczej nie. Zostaje sąd.
Ile kosztuje sankcja kredytu darmowego? Jaka jest cena usługi prawnej?
Zwykle od 2000 do 5000 PLN brutto. Do tego koszty stawiennictwa w sądzie oraz premia za sukces od wygranej.
Co zrobić, gdy nie mogę spłacać kredytu?
Rozważ upadłość konsumencką. Skonsultuj się doradcą finansowym – może jest co możesz zmienić w strukturze budżetu aby móc sobie pozwolić na spłatę.
Jak złożyć wniosek o skd i Ile czasu trwa sankcja kredytu darmowego?
Oświadczenie o sankcji możesz złożyć pocztą, bezpośrednio w banku lub elektronicznie (zastosuj podpis elektroniczny). Bank w ciągu 30 dni odpowie na reklamację. Jeśli będzie negatywna – sprawa w sądzie zwykle trwa ok. 2 lat.
Mam kredyt hipoteczny. Czy mogę skorzystać z sankcji kredytu darmowego?
Niestety nie – kredyty hipoteczne nie podlegają pod sankcję kredytu darmowego.
Jakie przepisy regulują sankcję kredytu hipotecznego?
Całość regulacje znajdziesz w ustawie o kredycie konsumenckim w art. 45.
W czym mogę Ci pomóc?
Ocenię czy Twoja umowa jest błędna i czy kwalifikuje się do zastosowania sankcji kredytu darmowego. Jeśli nie sankcja kredytu darmowego, to może są w niej zapisy abuzywne i możliwe że możesz domagać się zwrotu części poniesionych kosztów.
autor:
Michał Gawlak
radca prawny
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }